Muzeum Czartoryskich w Puławach

W 2009 roku otwarto w Puławach Muzeum Czartoryskich, które nawiązuje do idei pierwszego polskiego muzeum, założonego tutaj księżna Izabelę z Flemmingów Czartoryską. W 1801 roku otworzyła Świątynię Sybilli, a w 1809 Domu Gotyckiego. Po dwustu latach możemy znów podziwiać zabytki i pamiątki z kolekcji księżnej Izabeli. Muzeum Czartoryskich mieści się w jednej z sal Pałacu Czartoryskich, a eksponowane w nim muzealia pochodzą przede wszystkim z Muzeum XX. Czartoryskich w Krakowie.

Działalność Muzeum Czartoryskich w Puławach zainaugurowano wystawą noszącą symboliczny tytuł: Czartoryscy. Powrót do Puław. Zadaniem wystawy jest prezentacja dziejów książąt Czartoryskich oraz ukazanie najważniejszych aspektów dziedzictwa kulturowego rodu. Ekspozycja podzielona jest na dwie części. Pierwsza prezentuje życie i osiągnięcia osób bezpośrednio związanych z Puławami w XVIII i na początku XIX wieku. Główny akcent położony został na zaprezentowaniu politycznej, edukacyjnej i literackiej działalności Adama Kazimierza Czartoryskiego oraz pasji kolekcjonerskiej, muzealniczej i ogrodniczej jego żony Izabeli z Flemmingów. W dalszej kolejności przedstawione zostały dzieje i dokonania potomków pary książęcej: Teresy, Marii Wirtemberskiej, Adama Jerzego, Konstantego i Zofii Zamoyskiej. Druga część wystawy ukazuje historię rodziny Czartoryskich po roku 1831, kiedy to zmuszeni zostali do opuszczenia swojej siedziby rodowej i udania się na długoletnią emigrację. Ta część ekspozycji podkreśla zjawisko kontynuowania i rozwijania przez Czartoryskich tradycji puławskich na obczyźnie, zaznacza doniosłą rolę Wielkiej Emigracji i skupia się na przedstawieniu aktywności obozu politycznego Hotel Lambert. Wystawę zamyka prezentacja działalności wnuków księżnej Izabeli – Władysława Czartoryskiego i Izy Działyńskiej, którzy z prawdziwą pasją kontynuowali tradycje swej babki w zakresie kolekcjonerstwa i muzealnictwa, a w przypadku Izy Działyńskiej również sztuki ogrodowej.
Do szczególnie cennych obiektów wchodzących w skład zespołu pałacowo-parkowego w Puławach należą Świątynia Sybilli, Dom Gotycki oraz Dom Aleksandryjski. Muzeum Czartoryskich w Puławach kieruje do zwiedzających bogatą ofertę zajęć edukacyjnych, w tym warsztaty i lekcje muzealne oraz zwiedzanie tematyczne wystawy, poświęcone sztuce, muzyce, literaturze i teatrowi na dworze książąt Czartoryskich.