Wąwóz Lipcyk

Wąwóz, o długości 800 m i kierunku wschód-zachód, uchodzi do południkowego odcinka doliny Bystrej na wysokości 175 m n.p.m., 300 m poniżej jej połączenia się z Czerką. Przebiega nim, użytkowana do niedawna, droga gruntowa. Średni spadek dna wąwozu jest mały – wynosi tylko 4% (ok. 2º). Wąwóz Lipcyk rozcina głównie skały podłoża – krzemionkowo-wapienne gezy wieku paleoceńskiego (dolny trzeciorzęd).

W przebiegu wąwozu można wyróżnić trzy odcinki. Odcinek górny, o długości ok. 250 m i głębokości 1-4 m, rozcina pylasto-piaszczyste osady w dnie płytkiej niecki. Wąwóz ma tu przekrój skrzynkowo-trapezowy, o nachyleniu zboczy do 50º. Szerokość dna wynosi 2-2,5 m, zaś jego spadek 1-2º. Krawędzie porastają młode brzozy, osiki, graby, lipy i dęby. W dolnej części tego odcinka wąwóz wcina się w gezy i stopniowo pogłębia.

Główny odcinek wąwozu, o długości ok. 400 m, ma spadek dna ok. 3º i głębokość wzrastającą stopniowo od 5 do 15 m, gdyż rozcina garb w dnie obniżenia. Wąwóz wcina się tu głęboko w skały podłoża – gezy, których liczne okruchy widoczne są na zboczach. W przekroju jest to V-kształtna debra o nachyleniu zboczy 30-40º. Miejscami ich nachylenie wzrasta do 45º, zaś w górnej części prawego zbocza występują nawet pionowe ścianki gezy, na której zalegają resztki gliny polodowcowej z granitowymi otoczakami skandynawskimi. Zbocza wąwozu porasta las grądowy z przewagą grabu i lipy (stąd nazwa „Lipcyk”), zaś w podszycie przeważa leszczyna.

W odcinku dolnym, wylotowym, o długości ok. 150 m, rozcinającym zbocze doliny Bystrej, wąwóz stopniowo się wypłyca i przybiera przekrój trapezowy. Nachylenie zboczy wynosi 20-30º, zaś spadek dna, o szerokości 5-15 m, zaledwie 1º. Taki wąwóz, o stabilnych zboczach i płaskim, akumulacyjnym dnie, określany jest jako parów. Na zboczach można dostrzec ślady starych wyrobisk (łomów gezy) i hałd poeksploatacyjnych. Obecnie zbocza porasta las grądowy, przy dnie występuje czarny bez i kruszyna. U wylotu wąwozu, w dnie doliny Bystrej, ukształtował się z osadów wąwozowych płaski stożek napływowy.

Wąwóz Lipcyk powstał na starym szlaku drogowym, na co wskazują takie cechy jak: położenie w obrębie garbu zboczowego i prostolinijny przebieg bez odgałęzień. Kręte obecnie dno jest skutkiem nierównomiernego podcinania zboczy przez wodę spływająca koleinami. Znaczne rozmiary wąwozu wskazują na intensywne i długotrwałe użytkowanie drogi.